MALATYA YÖRESİ HALKOYUNLARI

Malatya, halay bölgesinde yer alır. Ancak, halay dışında oyunlara da rastlanmaktadır. Diğer illerde yapılan kültür alışverişi sonucu oyun çeşitleri artmıştır. Örneğin, Elazığ'da delilo, Adıyaman'da beşayak, papurinin ise Bitlis'te oynandığı görülür.

Halaylar, davul-zurna eşliğinde oynanır. Yörede halay çekmeye "Dillân Çekme" denilir. Beş kişiyle oynanan halayın başını çeken oyuncuya "halay başı" sonundaki oyuncuya "Pöççü" denilir. Her ikisi de elinde mendil bulundurur.

Çalgı olarak; davul, zurna, kaval başta olmak üzere bağlama, cümbüş ve darbuka çalınmaktadır. Arapgir ilçesinde klarnet daha yaygındır. Diğer taraftan halayların yanısıra toplu oynanan ve törensel bir karakter arzeden semahlar vardır. Malatya ve çevresinde Hızır Semahı, Bozok Semahı, Demdem Semahı, Arguvan Semahı, Kırat Semahı oynanmaktadır. Kına havası olarak bilinen "Yüksek Ayvanlarda Bülbüller Öter" türküsü genç kızlar ve kadınlar tarafından kına yakılırken oynanır.

Malatya'da oynanan oyunlarda giysiler bu yöreyi tamamen yansıtmaz. İlçeler arasında değişik giysilere rastlanır. Genellikle halk oyunlarında, erkekler başlarına "Küm" denilen ak işlemeli "Papak" takarlar, Ancak, zaman zaman oyunlarda erkeklerin başı açıktır.

Bayanlarda başta "Küllük" adı verilen etrafı altın liralarla çevrili fes, fesin üstüne "Pusu" takılır. En üstü ise dolak, ya da yazma bağlanır. "Şalvar", "Üç etek" ve üç eteğin üzerine bernavile denilen önlük giyilir. Bele sarılan renkli şalın kenarına beyaz ve kırmızı renkli mendil takılır. Ayakta ise nakışlı çorap ve siyah renkli yemeni bulunur.

Oyunların başlıcaları şunlardır:

Ağırlama (Grani, Ağır, Ağır Malatya)/Alkışta (Arkuşta, Yarkutta, Halkuşta, Harkuşta)/. Aşırma Halayı / Arapgir Halayı/Bapuri (Papuri, Papori, Pagpuri)/Berde/Başayak Halayı/Çarşı Su Halayı/Cezayir
Oyunu/Çeçer/Dillan/Değirmenci Halayı/Delilo Halayı/ Gelin Halayı (Yüksek Ayvanlarda Bülbüller Öter)/Gerzani Halayı/Gezinti/Güvenk (Kevenkj/Güzeller (Nâri)/Hem Hime (Hımhime)/Heyhat/Hoplama/Halayı/Hoşgeldin/ Karahisar Halayı/Keçike (Koçike), Keçikey, Lorke, (Lorki) Halayı/ Kemaliye Tamzarası/Kırıkhan/Kol

 

TUNCELİ HALKOYUNLARI

Tunceli’nin Gelenek ve Görenekleri

Tunceli’deki gelenek ve göreneklerimizi hatırlatalım istedik. Unutulmaması ve gelecek kuşaklara aktarılması-yaşatılması temennisiyle…

Tunceli’de Halk Oyunları

Tunceli’de halk oyunları, nişan ve düğünlerde, eğlenceli günlerde oynanmaktadır. Tunceli ve ilçelerinde oynanan başlıca halk oyunları şunlardır: Üçayak oyunu, cezayir, cirit, nare, ağır hava, lorke, karaçor oyunu, yol havası, körkes varvarı, halay, düğüne toplama (varvara slemanı), tanzara, gelin ağlatma, hançer, baskan (kız oyunu), gövent, Pülümür halayı, kol oyunu, deliley (üç ayak), barasor, bir ayak, iki ayak, kına oyunu, simsim, Kemal çavuş, at oyunu, Temur ağa, iğ oyunu.

 

Üçayak Oyunu

Türkiye’nin hemen her yerinde oynanan üçayak oyunu, en az üç, en fazla 17 kişiyle oynanan bir halk oyunudur. Çemişgezek ve Ovacık’ta çok oynanan bir oyundur. Genellikle kızlı erkekli karma oynanır. Ezgisinde söz yoktur. Yerinde sayar gibi oynanır.

 

Karaçol

Tunceli yöresinin en eski ve en yaygın halk oyunlarından biridir. Karaçola dik halay da denilmektedir. Daha çok düğünlerde oynanır. Yediden yetmişe herkesin bildiği ve sevdiği bir oyundur. Oyun, parmak uçlarıyla oynanır. Parmak uçlarında bir süre oynandıktan sonra topuklar yerden kalkar, dizler çekilerek oyuna devam edilir. Daha sonra oyuncular gruplar halinde köşelere dağılarak güzel bir figür ortaya çıkarırlar. Sonuna doğru oyunun zezeke kısmı oynanır. Tüm oyuncular grubun başındaki oyuncuya dönerek, müzik eşliğinde eğilerek, sağa-sola yaylanarak oyuna devam ederler. Bu arada ezginin ritmi giderek düşer. Baştaki oyuncu döner ve bütün ekip hep beraber üç defa oturarak birleşirler. Daha sonra hızlı oynamaya geçilir.

 

Keçiko

Keçiko da çok eski bir halk oyunudur. Oyun yaşlılar tarafından daha ağır bir ritimle, gençler tarafından ise daha hızlı bir ritimle oynanır. Oyunun oynanması için oyuncu sınırlaması yoktur. Oyuncu sayısı fazla ise ikişerli gruplar halinde oynanabilmektedir. Oyuncuların arka arkaya dizilerek, köprü figürü oluşturmasıyla oynanan bir oyundur. Bir süre bu şekilde oynanır. Sonra ilk baştaki iki kişi köprünün içinden geçerek, iki elini birbirine vurarak ayrılır. Bu figür tüm oyuncular tarafından sırasıyla yapılır ve böylece tekrarlanarak devam eder.

 

Gule

 Bir gencin Gule adında bir kıza sevdasından türetilmiş bir halk oyunudur. Rivayete göre Gule, kendisine sevdalanan gence yüz vermez. Bunun üzerine aşkına karşılık bulamayan genç bir türkü yakarak, sevgisini türkünün dizelerinde ölümsüzleştirir. Bu türkü ile kendini avutan genç sevdalı, sevdiği kızın hayaliyle derbeder bir şekilde yaşamaya devam eder. Sevdalı gencin bu hali, zamanla bir halk oyununa dönüşmüştür. Bir çeşit tiyatral gösteri gibi oynanan Gule oyunu, sevdalı gencin içine girdiği aşk çıkmazını anlatır. Bu durumu sembolize etmek için de oyun, iki adım ileri, bir adım geri şeklinde oynanmaktadır

BİNGÖL YÖRESİ HALKOYUNLARI

Bingöl Yöresi

Bingöl halk oyunları kendine özgü karakteri ile büyük bir beğeni kazanmıştır. Özellikle komşu iller tarafından taklit edilmektedir.Bingöl halk oyunlarının bilhassa Diyarbakır’da oynandığına tanık olmaktayız.

Kartal Oyunu

Bu oyunda Oyuncular, dağlarda sert kayalar üzerinde uçan kartalları andırır. Oyunun, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıktığı rivayet edilir. Karlıova’dan Şeref Meydanı’na doğru saldırıya geçen Rus kuvvetleri ile askerlerimiz ve milis kuvvetlerimiz arasında meydana gelen savaşta galip gelen kuvvetlerimizin kahramanca savaşını öyküler. Savaş meydanında kalan düşman cesetlerine kartalların hücum etmesiyle, kartal oyunu sembolize edilmiştir.

Delilo Oyunu

Oyun kızlı ve erkekli oynanır. Çevrede en fazla oynanan oyunlardan biridir.

Meryemo El ele tutuşarak bir çember yapılır. Tutulan eller içe ve dışa doğru sallanır. İleri çökme hareketleri yapılır. Oyun oynanırken şu türkü söylenir.

Çepik (El Çırpma)

Çok sert figürleri olan bir oyundur. Oyun, yöre insanının tabiat ile olan mücadelesini ve oyuncular arasında bir nevi kuvvet denemesini yansıtır. Oyun; davul, zurna eşliğinde oynanır. Müziğin başlaması ile birlikte sağ ayakla oyuna başlanır. Üç adım öne yürünür, üç adım bitiminde eller çırpılır. Bu hareketlerin bir kaç kez tekrarından sonra eşler birbirlerine dönerek ellerinin içleri ile üçer defa sert bir şekilde karşılıklı vuruşurlar. Bu vurma hareketleri bir kaç kez yapılır

Çaçan

Hareketli bir oyundur. Yörede en çok sevilen ve tutulan oyunlardandır, Ayaklar yeri döverek tempo tutulur ve öne doğru üç sıçrama yapılır. Hareketlerin aynı anda yapılmasına özen gösterilir. Oyun oynanırken en çok şu türkü söylenir.

Diğer Halk Oyunları

Gövend (Halay), Horani

Seyirlik ve Eğlencelik Oyunlar

Sarımsak Oyunu, Darı Sulama, Değirmenci, Muhtar, Kalaycı, Kalkağan Şenliği, Çulapı (Üç Ayaklı Çatal Ağaç) Oyunu, Gelin Oyunu, Cirit Oyunu, Şel Atmak (Taş Atmak)

ERZİNCAN YÖRESİ HALKOYUNLARI

Halk Oyunları

Kahramanlık, yiğitlik, ağır başlılık ve sabrın sembolü olan "bar" en önemli Erzincan halk oyunudur. Oyunların tümü önce ağır olarak başlar, sonra gitgide hızlanır. En az altı kişi olarak kız ve erkeklerin ayrı ayrı oynadığı oyunlarda çökme, el vurma ve dönmeler ana figürler olup, elde mendil, bıçak, kaşık gibi araçlar bulunur. Barların yarım daire şeklinde oluşması, Erzincan ovasını tanımlamaktadır.

Ayrıca çiftetelli, kaşık oyunları, horon, halay, tek oyunlar oynanan diğer halk oyunlandır. Biçimlerine göre oyunlar ise; üçayak, dörtayak, ikiayak, ağırbar, koçeri, sıklama, sarhoş ban, timurağa, hoş bilezik, dello, sarıkız, tamzara, çayırın ten yüzünde, tavuk barıdır.

Komedi mahiyetinde oynanan elek oyunu, yılbaşında oynanan arap oyunu orta oyunlardandır.

 

ELÂZIĞ YÖRESİ HALKOYUNLARI

Halk Oyunları

 Halk oyunlarının mahalli özellikler göstermesinde yöre insanının yaşama biçimi, tarihi, geçmişi, ırsiyeti ve yörenin coğrafi yapısı en önemli etkendir.
Elazığ, müzikli halk oyunların çoğunluğu halay türündendir. Kadın erkek halayları yanında karışık oynanan halaylar da vardır.

Elazığ, müzikli halk oyunları yönünden de yurdumuzun zengin yörelerinden biridir. Mahalli giyim-kuşam inceliğinin ve güzelliğinin yansıdığı halk oyunları giysilerinin ortaya çıkardığı zerafet, oyunların figürlerindeki uyum ve tutarlılık sayesinde Elazığ oyunları, bütün yurt sathında haklı bir şöhrete sahip olmuştur.


Oyunlarımızın çoğunda klasik dans usulü vardır. Makyaj eski devirlerin giyim tarzını hatırlatmak maksadıyla bazen kostüm mecburiyeti tatbik edilirse de sair zamanlarda oyunlar, hep günlük elbiselerle yapılır. Oyuncuların esas gayeleri eğlendirmek için değil eğlenmek içindir.

Bütün dünyada mumlu dans olarak ülkemizde de Çayda çıra olarak bilinen oyun, Elazığ’ın başta gelen oyunudur, Diğer oyunların isimleri sırasıyla halay, avreş, üç ayak, ağır halay (ağırlama), temürağa, keçike, bıçak, kalkan kılıç, çepik; sadece kadınların oynadığı gelin oyunu, şeve, kırma.Türkülü olarak oynanan oyunlarımız ise delilo, fatmalı (nure), tamzara, büyük ceviz, güvercin, ısfahan ve leblebicidir.Elazığ müzikli halk oyunları davul, klarnet eşliğinde oynanılır.

DIYARBAKIR YÖRESİ HALKOYUNLARI

Diyarbakır Halk Oyunları ve İsimleri

Diyarbakır Halk Oyunları – Diyarbakır yöresi halay türüne giren oyunları kendi içinde barındırır. Yörede oyunlar genellikle coşkuyu, sevgiyi, hüznü, mertliği ve günlük doğa olaylarını içerir. Oyunlar çok eskiden bugünlere kadar gelmiştir. Bütün oyunlar yörenin yaşayış biçimi, sosyokültürel ilişkilerinden etkilenmiştir. Yöre oyunlarda işler adım genellikle bütün oyunlarda sağa doğrudur.

Diyarbakır’da halk oyunları; kına geceleri, düğün ve özel zamanlarda oynanır. Son zamanlarda Diyarbakır kültürünü tanıtmak amacı Eski Diyarbakır evleri restore edilip cafe ve eğlence merkezleri olarak yeniden halkın kullanımına sunuluyor bu tür eğlence mekanlarında da Diyarbakır halk oyunları oynanmaktadır. Yörede oyunlar genelde ağırdan başlayıp hızlanarak devam eder. Oyun formları genellikle aşağıdaki formlardaki gibidir.

• Düz çizgi,
• Karşılıklı iki çizgi,
• Yarım daire,
• Daire

Diyarbakır Halk Oyunları, parmaklar, kollar, omuzlar ve avuç içinin birleşmesi ile oynanmaktadır. Bazı oyunlar ise kollar serbest bir şekilde oynanılır.

Yörede bazı oyunlar belli araç-gereçler ile oynanır, Bu araç-gereçler genelde;

• Teşi,
• Bakraç,
• Tüfek,
• Sopa,
• Tırpan,
• Kepenek

Diyarbakır Halk Oyunları İsimleri

• Keşe-o
• Delile (Delilo)
• Govend (Halay)
• Harrani (Esmerim)
• Şuşane (Tek Ayak)
• Du-nıg (Çift Ayak)
• Çaçan
• Ağlamaklı
• Meryemo
• Papure
• Düzo
• Kadın Delilosu
• Kadın Halayı

 Teşi

• Beri
• Teşi (Erkek)
• Hasat
• Gur-u Pez (Kurt Kuzu)
• Doğu
• Şur-u Mertal (Kılıç Kalkan)
• Çömçe Gelin

Diyarbakır halk oyunları kostümleri

Diyarbakır Halk Oyunları Kostümleri

Diyarbakır yöresinde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise çok soğuk geçer. Bu iklimin etkisiyle halk arasında birlik, beraberlik ve dayanışma da çok yoğundur. Bu yoğunluk gelenek ve göreneklere daha sıkı sarılmayı, inançlarına ve dinlerine daha fazla sahip çıkmayı beraberinde getirmiştir. Tüm bu gelenek ve göreneklere bağlılık, Diyarbakır yöresinin giyim kuşamını koruyup günümüze kadar gelmesinde etkili rol oynamıştır.

Diyarbakır Halk oyunları hakkında sizlere bilgi verdik şimdi de gelelim Diyarbakır Halk Oyunları Kostümlerine, Halk oynunları denince akla gelen bir diğer unsur ise halk oyunlarında giyilen kıyafetlerdir.

Kıyafetler bir yörenin özelliklerini yansıtır. Diyarbakır’ın yöresel özelliği sebebiyle giyim-kuşamın yeri çok önemlidir.

Diyarbakır Yöresinde giyilen kıyafetleri etkileyen unsurlardan bazıları;

Yörenin köklü tarihi geçmişi, bir çok kültürün beraber yaşaması ve kültür alışverişinde bulunması, benliğini kaybetmeden giyilen kıyafetleri etkilemiş ve bu etkileşim Diyarbakır Halk oyunları kıyafetlerine zenginlik katmıştır.

Yörenin iklimi, coğrafyası ve içinde bulunduğu ekonomik şartlar yöresel kıyafetler üzerinde etkili olup günlük yaşamda daha güzel görünüp, insanlar üzerinde güçlü gözükmek ve özel günlerde kendini öne çıkarmak faktörleri kıyafetler üzerinde önemli rol oynamıştır. Bölgede hâkimiyet kuran devletlerin kıyafetlerle ilgili koyduğu yasaklar ve önerdiği kıyafetler hiç şüphesiz ciddi birer etken olup kutsal kitaplar ve dini yayan insanlar giyilenler hakkında kesin hükümler verdiğinden dinsel inançlar bireylerin giyimi üzerinde ciddi anlamda etkiler bırakmıştır.

Kaynak

Diyarbakır Halk Oyunları diyarbakır halk oyunları isimleri diyarbakır halk oyunları kıyafetleri

ARDAHAN YÖRESİ HALKOYUNLARI

Ardahan Yöresel Halk Oyunları - Ardahan

Ardahan Halk Oyunlarından bir görüntü Fotoğraf İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü resmi web sayfası

Açıklama: Yöresel Halk Oyunları Ardahan’ın yörelerinde hemen hemen aynı oyunlar oynanır estürüman olarak genellikle davul ve zurna , Kafkas oyunlarında ise Akordeon ve nağara adı verilen davul kullanılır. Yörede genellikle halay ve bar oynanır bu oyunların oynandığı toplumsal alanlar ise düğünler, nişanlar, asker uğurlamaları, üzüntü ve sevinç gibi duyguların ifade edildiği durumlardır. Yöremizde oynanan belli başlı oyunlar ise şunlardır. BAR OYUNLARI: Ağır bar, Sallama, Temur ağa, Nare, Lorke, Şeker oğlan, Sarı seyran, Kaççıke, Tavuk barı, Gazelo, Hoş bilezik,Haran, Döne, Kıskarç, Kürdün kızı, Ardahanın yolları, Hafif bar ve Paşa göçtü. TEK OYUNLAR: Ondört, Şeyh şamil, Ay gızı, Beş açılan, Karabat, Hanım yaylada.